Thời gian: Ngày
13/1 âm lịch.
Địa điểm: Đồi Lim, thuộc thị trấn Lim, huyện Tiên
Du, tỉnh Bắc Ninh, cách Hà Nội 18km.
Đối tượng suy tôn: Vua
Bà và ông Hiếu Trung Hầu, tương truyền là hai vị tổ của các làn điệu dân ca
Quan họ
Đặc điểm: Hát Quan họ
trên đồi, trên thuyền, tại nhà.
Hội Lim là lễ hội văn
hoá nghệ thuật đặc sắc của những làng quê quan họ, hình thành từ xa xưa. Ngày
hội đã thu hút nhiều thành phần, lứa tuổi từ khắp nơi về trẩy hội vui xuân,
trong đó phần đông là trai thanh gái lịch. Đến hẹn lại lên, họ đến với nhau để
ca hát, với người lớn tuổi thì đến hội là dịp tìm về tuổi xuân, với nam thanh
nữ tú thì hội là dịp tìm bạn, tìm duyên. Sự kiện văn hoá độc đáo này trở thành
tài sản vô giá trong kho tàng văn hoá dân gian Việt Nam.
Cũng như các lễ hội
truyền thống khác, hội Lim cũng có những hoạt động nghi lễ trang nghiêm, thành
kính nhằm tôn vinh công đức các vị thần như lễ rước, lễ tế hay các trò hội dân
gian mua vui, thi tài. Sáng sớm ngày 13 là lễ rước kinh từ chùa Trũng tới chùa
Hồng Ân, sau những nghi thức tế lễ, đoàn rước đón nước thiêng từ chùa Hồng Ân
trở về chùa Trũng. Kết thúc lễ rước, vào lễ khai hội.
Nhưng đến Hội Lim
khách trảy hội đều muốn xem, nghe và được hát quan họ với các liền anh liền
chị, đó cũng là đặc trưng cơ bản nhất của lễ hội này.
Quan họ là loại dân ca
đặc sắc của vùng Kinh Bắc xưa (nay là tỉnh Bắc Ninh). Dân ca quan họ nổi tiếng
không chỉ ở lời ca trữ tình, nồng nàn yêu cuộc sống và tình yêu đôi lứa, hay
với 200 làn điệu âm nhạc đặc sắc mà còn do những đặc điểm khác hiếm thấy ở dân
ca các vùng khác. Từ lời ăn tiếng nói đến lối ứng xử hàng ngày hay trong ngày
hội, "người Quan họ" đều từ tốn, khiêm nhường. Tục kết “chạ” giữa các
làng Quan họ hay kết bạn giữa các "bọn" Quan họ đã hình thành nếp
sống đạo đức cao quý. Người Quan họ đều là "liền anh", "liền
chị" và bao giờ cũng tự xưng là "liền em". Với người Quan họ,
ngày xưa khách đến phải là:
Mấy khi khách đến chơi
nhà,
Lấy than, quạt nước
tiễn trà người xơi.
Trà này ngon lắm người
ơi,
Người xơi một chén cho
tôi bằng lòng.
Và đến lúc phải về,
cuộc chia tay thật khó dứt, vì lời ca bao giờ cũng như níu chân khách lại:
Người ơi, người ở đừng
về...
Hội hát Quan họ thường
gắn với hội chùa. Cho nên chùa là nơi tụ hội và đón nhận khách Quan họ. Có tới
49 làng hát quan họ, phân bố trong bốn huyện, thị phía nam tỉnh Bắc Ninh. Nhưng
nói tới Quan họ, người ta nghĩ ngay đến hội Lim. Lim là tên nôm của xã Lũng
Giang xưa. Hội mở trên đồi, nơi có chùa Lim (chùa Hồng Ân). Hội Lim đông vui và
nổi tiếng nhất trong các hội Quan họ. Hội mở vào ngày 13 tháng giêng, đúng
phiên đầu năm của chợ Lim.
Đến hội Lim, khách du
xuân được xem và nghe hát trên đồi, hát sau chùa, hát trên thuyền và hát trong
các tư gia (hát trong nhà); lại có thể nghe hát đối từng cặp (đôi nam, đôi nữ),
hoặc "bọn" nam, nữ. Khách hành hương, trẩy hội Lim còn được xem nhiều
hoạt động văn hoá truyền thống khác của địa phương, hay tham dự các trò chơi đu
bay, chọi gà, chọi chim, đấu vật, tổ tôm điếm... vốn là những trò chơi của hội
làng cổ truyền mà hội Lim vẫn giữ lại như một di sản.
